فشار بالا چه تاثیری بر سلامت چشم دارد؟
از نظر پزشکی فشار خون بالا، یا فشار بالا (Hypertentision) موجب آسیب به چشم و بینایی میشود و به طور جدی تعداد زیادی از افراد را سالانه دچار بیماری و مشکل بینایی میکند. شاید برای شما هم این نگرانی پیش آمده باشد که آیا درگیر فشار خون بالا هستید یا نه، بعضی هم میدانید که فشار بالایی دارید و مدتی است دچار مشکلات بینایی هم شده‌اید و میخواهید بدانید راه حل چیست. اگر میخواهید همه چیز را در اینباره بدانید با ما همراه باشید.
فشار خون بالا چیست و چه علایمی دارد؟
فشار بالا، یا فشار خون بر اثر فشار زیادی که جریان خون به هنگام عبور از رگ‌های خونی در بدن ایجاد میکند رخ می‌دهد. این موضوع باعث میشود سرخرگ‌ها در بدن، خاصیت ارتجاعی کم‌تر، نازک‌تر، ضعیف‌تر و یا پاره شوند. همچنین منجر به بیمارهای قلبی میشود زیرا اکسیژن و جریان خون به قلب کم میشود. وراثت و سبک‌زندگی هر دو از عوامل تاثیرگذار بر فشار هستند.
فشار بالا منجر به کدام بیماری‌های چشمی میشود؟
- آب مروارید
- تحلیل شبکیه
- تحليل و تخریب کوروئید
- تحلیل عصب بینایی
- فشار بالای داخل چشمی
- مشکلات دیابتی چشمی
- تخریب نقطه مرکزی چشم ( ماکولا)
هر یک از این موارد میتواند باعث تاری دید، خونریزی چشم و حتی از دست دادن دید شود.
همچنین اگرچشم پزشک یا اپتومتریست در حین معاینه علایم فشار بالا را تشخیص داد، توصیه می شود به پزشک عمومی خود نیز برای بررسی بیشتر مراجعه کنید.
فشار خون بالا علاوه بر تاثیراتی که بر چشم می‌گذارد تبعات جبران‌ناپذیری همچون سکته مغزی، قلبی، نارسایی کلیوی و زوال عقل دارد.
در ادامه به بررسی کامل خطرات و مشکلات چشمی ناشی از فشار بالای خون می‌پردازیم.
آب مروارید
مطالعات متعدد نشان داده است فشار خون بالا خطر همه نوع آب مروارید (کاتاراکت) یا همان کدر شدن عدسی چشم را بالا می‌برد. مطالعه‌ای به تازگی نشان می‌دهد که بین آب مروارید و سه بیماری معمول فشار، دیابت و کلسترول بالا رابطه وجود دارد. این تحقیق بر روی بیش از 800 بیمار تحت عمل جراحی آب مروارید صورت گرفته و نشان می‌دهد فشار بالا، دیابت و کلسترول بیشترین عوامل خطر در ابتلا به آب مروارید هستند.
تحلیل شبکیه ناشی از فشار بالا
فشار بالای مزمن به شبکیه آسیب می‌زند. در کل، علایم تحلیل شبکیه ناشی از فشار تا مراحل پیشرفته مشهود نیست ( تا زمانی که به مرحله 2 یا بالاتر از آن برسد)
علایم آن عبارت است از: تاری کم، دوبینی، تاری شدید، سردرد
از نظر پزشکی فشار خون بالا باعث تغییرات فیزیکی در رگ‌های خونی مانند نازک شدن، پیچ خوردن، جراحت و التهاب میشود. ترشحات ( تراوش مایعات، پروتئین یا ذخایر چربی) و التهاب اطراف نقطه مرکزی شبکیه میتواند به شدیدترین شکل رخ دهد. تمام این موارد در معاینه چشم قابل تشخیص است. طبق نظر موسسه ملی سلامت، شواهد نشان دهنده‌ی شاخص فزاینده بیماری یا مرگ به دلیل آسیب ناشی از فشار خون کنترل نشده وجود دارد. شاخص نگران کننده بالای 17% بیماران غیرقندی مبتلا به تحلیل شبکیه ناشی از فشار بالا وجود دارد.
تخریب تدریجی کورووید (بخش تحتانی چشم) ناشی از فشار بالا
تخریب تدریجی کوروئید، از تجمع مایع در زیر شبکیه است. این مایع بر اثر خونریزی رگ‌ها در مشمیه (رگ‌های خونی دیواره کره چشم) به علت فشار بالای کره‌ی چشم است. چنین وضعیتی باعث اختلال بینایی و خراش شبکیه و منجربه از بین رفتن شریان‌های سطح کوروئید میشود. فشار بالای کوروئید در افراد جوان‌تر که مبتلا به فشار خون هستند متداول‌تر است.
تحلیل عصب بینایی ناشی از فشار بالا
فشار خون بالا به عصب‌های بینایی آسیب می‌زند، در نتیجه جریان خون به اعصاب بینایی کم میشود. این عصب، سیگنال‌های نوری را از شبکیه به مغز منتقل می‌کنند.در فشار بالا، عصب بینایی تارهای عصبی اعصاب نوری آسیب می‌بینند و دیگر به درستی سیگنال‌ها را منتقل نمی‌کنند، که باعث کاهش دید و در موارد حاد، از بین رفتن دایمی بینایی می شود. تغییر در ظاهر عصب نوری، مانند التهاب یا تجمع ترشحات، در حین معاینه چشم قابل تشخیص است.
انسداد وریدی شبکیه (Retinal Vein Occlusion)
فشار بالا میتواند به عامل خطرناک اصلی انسداد وریدی شبکیه (RVO) و بسته شدن وریدهای خونی در شبکیه چشم تبدیل شود. این مشکل در نتیجه نازک شدن رگ‌های خونی، ضخیم‌تر شدن شریان‌های خونی یا لخته خون میشود. علایم انسداد وریدی شبکیه باعث از بین رفتن ناگهانی یا تدریجی دید، یا تاری دید در یک چشم است. از آنجایی که دردی حس نمی‌شود، در طول چند ساعت یا روز با علایم شدید بروز میکند. مطالعات و پژوهش‌های پزشکی اخیر نشان می‌دهد پیشرفت انسداد وریدی شبکیه با خطر بالای سکته قلبی و مغزی همراه است. اگرگاهی برای لحظه‌ای دید ندارید، خیلی سریع به پزشک مراجعه کنید.
انسداد شریانی (سرخرگی) شبکیه(Retinal Artery Occlusion)
انسداد شریانی شبکیه (RAO) انسداد یا کم شدن خون در شبکیه چشم است. بدون درد، ناگهانی بینایی از بین می‌رود. فشار خون بالا خطر تصلب شریان‌های خونی را افزایش می‌دهد که خود عامل انسداد شریانی شبکیه است. انباشت کلسترول دیواره‌های سرخرگی را تنگ میکند و باعث کم شدن گردش خون میشود. در چشم‌ها لخته یا پلاک کلسترولی باعث تصلب شریانی میشود. مبتلایان به فشار خون، کلسترول و یا دیابت در خطر بیشتر انسداد شریان اصلی شبکیه هستند. اگر حس می‌کنید در لحظه‌ای دید ندارید ضرورت دارد به پزشک مراجعه کنید.
مشکلات چشمی دیابتی‌ها
افرادی که هم دیابت و هم فشار خون دارند در خطر بیشتری هستند. فشار بالا عامل اصلی برای دیابت شبکیه چشم است. مطالعات نشان داده است کنترل فشار خون، احتمال از دست دادن دید ناشی از دیابت شبکیه چشم را کاهش می‌دهد. دیابت شبکیه باعث التهاب نقطه مرکزی شبکیه (ماکولا) دیابتی (DME) تقریبا در 7% از افراد میشود. علت التهاب ماکولا از خونریزی رگ‌های خونی است. از آنجایی که ماکولا مسئول دید مرکزی است، دیابت شبکیه وضوح دید را کاهش می‌دهد.
سکته مغزی
سکته مغزی در ناحیه پس‌سری مغز بسیار شدید و منجر به آسیب به مراکز بینایی در مغز میشود البته چندان رایج نیست. از آنجایی که بخش پس‌سری مغز تصاویر دیداری را پردازش میکند، حتا اگر چشم‌ها سالم و واکنش مردمک طبیعی باشد، دید وجود ندارد.
فشار بالای داخل چشمی (High Intraocular Pressure)
فشار خون بالا تا حدودی فشار داخل چشمی را افزایش می‌دهد. البته در این مورد همچنان پژوهش انجام میشود، بسیاری از دانشمندان بر این باورند که بین فشار بالای خون و کوری تدریجی (glaucoma) رابطه وجود دارد و اغلب با فشار بالای داخل چشمی نیز مرتبط است. ذکر این نکته جالب است که البته فشار خون پایین نیز خطر ابتلا به کوری تدریجی را افزایش می‌دهد. علت آن کاهش میزان جریان خون به عصب بینایی است.
تخریب تدریجی نقطه مرکزی شبکیه وابسته به سن
فشار خون بالا خطر تصلب شریان را که بسیاری از پژوهشگران آن را با تخریب تدریجی ماکولا بر اثر بالا رفتن سن مرتبط (AMD) می دانند افزایش می‌دهد. در یک مطالعه دریافته‌اند که مبتلایان به تصلب شریانی احتمال بیشتری برای ابتلا به تخریب ماکولا بر اثر سن را دارند. در مطالعه‌ای که سال 2021 در اپتومتریشناسی اکتا منتشر شد رابطه معنا داری بین فشار بالا و تخریب ماکولا بر اثر سن و صدمه بینایی یافت شد.
عوامل پرخطر برای فشار بالا کدام اند؟
- خوردن غذاهای بانمک زیاد
- چاقی موضعی یا اضافه وزن
- استعمال دخانیات یا مصرف الکل
- سابقه فشار در خانواده
- استرس بیش از حد
- پیشینه قومی (در بعضی قومیت ها اختلال شبکیه از فشار بالا رایج است)
علایم فشار بالا ممکن است سال‌ها پس از آغاز آسیب به بدن بروز کند. از این رو معاینه دوره‌ای و بررسی علایم فشار بالا و دیگر موارد حائز اهمیت است.
چگونه می توان فشار خون طبیعی را حفظ کرد؟
علاوه بر توصیه‌های زیر که دربرگیرنده مراقبت‌های اولیه است، انتخاب‌های متعدد سبک زندگی شما به حفظ فشار خون طبیعی کمک میکند:
- کاهش میزان نمک مصرفی: مصرف زیاد نمک باعث فشار خون میشود.
- داشتن رژیم غذایی مفید: خوردن غذاهای کامل مثل سبزیجات، میوه، حبوبات، دانه‌های سبز، و سایر پروتئین‌ها
- تمرینات ورزشی: مطالعات نشان می‌دهد 150 دقیقه تمرین ورزشی در هفته به سلامت عمومی کمک شایانی میکند.
- حفظ وزن متناسب: BMI توصیه شده را حفظ کنید.
- ترک سیگار: راهی برای ترک سیگار بیابید.
- مصرف محدود نوشیدنی‌های الکلی: نوشیدنی های الکی به دو لیوان در روز برای اقایان و یک لیوان برای خانم‌ها محدود شود.
- مدیریت استرس: استرس می تواند باعث فشار خون شود.
اگر مبتلا به فشار خون هستید درچه بازه‌های زمانی باید به چشم پزشک مراجعه کنید؟
اگر فشار خون بالا دارید، باید سالی یکبار به دقت معاینه چشم شوید. تشخیص به موقع فشار خون حیاتی است، هر چه زمان بیشتری بگذرد، فشار بالا میتواند صدمه بیشتری به بدن بزند و خطراز دست دادن دید و ایجاد شرایط وخیم‌تر را افزایش می‌دهد.
اگر متوجه هر گونه کم بینی یا درد مزمن چشمی می‌شوید در اسرع وقت به چشم پزشک مراجعه کنید. تیم وحدت با یک اپتومتریست با تجربه در کنار شماست تا در اینباره به شما مشاوره بدهد.
افزودن دیدگاه جدید